Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (ΓΣΘ)

Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία (ΓΣΘ) – Cognitive Behavioral Therapy (CBT), είναι ένας τύπος ψυχοθεραπείας που αναπτύχθηκε απο τον Aaron T. Beck το 1970 – 1980, κατά τη διάρκεια της οποίας ο θεραπευόμενος αλληλεπιδρά και δέχεται υποστήριξη από έναν ψυχίατρο ή ψυχολόγο με έναν δομημένο τρόπο. Η ΓΣΘ μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε τις αρνητικές σας σκέψεις, τα δυσφορικά σας συναισθήματα και τις δυσλειτουργικές σας συμπεριφορές, ώστε να μπορέσετε να λειτουργήσετε στο περιβάλλον σας με πιο αποτελεσματικό και λειτουργικό τρόπο.

 Η ΓΣΘ είναι μία επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση ψυχοθεραπείας (evidence based) για τη θεραπεία των συναισθηματικών διαταραχών, όπως κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), αγχωδεις διαταραχές, διατροφικές διαταραχές, κ.α. Αποτελεί μία αποτελεσματική μορφή ψυχοθεραπείας που μπορεί να βοηθήσει οποιονδήποτε να μάθει πώς να διαχειρίζεται καλύτερα τις αγχωτικές καταστάσεις της ζωής του.

Η ΓΣΘ χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ενός ευρέος φάσματος ζητημάτων. Για παράδειγμα, μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στις ακόλουθες καταστάσεις:

  • Διαχείριση συμπτωμάτων
  • Πρόληψη υποτροπής των συμπτωμάτων
  • Εκμάθηση τεχνικών για την αντιμετώπιση καταστάσεων
  • Αντιμετώπιση μιας διαταραχής όταν τα φάρμακα δεν επαρκούν
  • Διαχείριση δυσφορικών συναισθημάτων
  • Επίλυση των συγκρούσεων στις σχέσεις και εκμάθηση καλύτερων τρόπων επικοινωνίας
  • Αντιμετώπιση της θλίψης και της απώλειας
  • Διαχείριση του ψυχικού τραύματος (κακοποίηση, βία)
  • Διαχείριση χρόνιων σωματικών συμπτωμάτων και του άλγους.

Οι διαταραχές ψυχικής υγείας που μπορεί να βελτιωθούν με τη ΓΣΘ περιλαμβάνουν:

  • Κατάθλιψη
  • Αγχώδεις διαταραχές
  • Φοβίες
  • Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)
  • Διαταραχές ύπνου
  • Διατροφικές διαταραχές
  • Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD)
  • Διαταραχές χρήσης ουσιών
  • Διπολική διαταραχή
  • Σεξουαλικές διαταραχές

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ΓΣΘ είναι πιο αποτελεσματική όταν συνδυάζεται με άλλες θεραπείες, όπως χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.

            Στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, μπορεί να νιώσετε μερικές φορές δυσάρεστα, λόγω της διερεύνησης των δυσφορικών συναισθημάτων, αρνητικών σκέψεων και εμπειριών, που όμως αποτελούν σημαντική διαδικασία της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας.

            Αντίστοιχα, κάποιες τεχνικές στη ΓΣΘ, όπως η θεραπεία έκθεσης, μπορεί να σας φέρει αντιμέτωπο με καταστάσεις που θα προτιμούσατε να αποφύγετε, όπως για παράδειγμα τα αεροπλάνα, εάν εμφανίζετε φόβο για αυτά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή πίεση ή άγχος. Ωστόσο, οι συνεδρίες θα ελαχιστοποιήσουν τα δυσφορικά συναισθήματα και θα οδηγήσει σταδιακά στη μείωσή τους. Η εκμάθηση των στρατηγικών αντιμετώπισης μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τα αρνητικά συναισθήματα και τους φόβους σας.

Τι να περιμένω στη ΓΣΘ;

            Ενημέρωση σχετικά με την κατάσταση της ψυχικής σας υγείας, ψυχοεκπαίδευση, τεχνικές και άσκησεις χαλάρωσης όπως η προοδευτική μυική χαλάρωση, τεχνική της ενσυνειδητότητας, role playing, κ.α.

Ποια είναι τα βήματα στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία;
  • Προσδιορίστε τις καταστάσεις ή τις συνθήκες που σας απασχολούν στη ζωή σας. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν θέματα όπως μία ιατρική κατάσταση, ένα διαζύγιο, δυσκολία διαχείρισης θλίψης ή θυμού, κ.α. Είναι σημαντικό να αποφασίσετε σε ποια προβλήματα και στόχους θα θέλατε να εστιάσετε. Κατά την πρώτη σας συνεδρία, θα γίνει συλλογή κάποιων πληροφοριών για εσάς, τη ζωή σας και τα βιώματα σας – λήψη ιστορικού. Παράλληλα, θα ερωτηθείτε τους λόγους για τους οποίους απευθυνθήκατε για ψυχοθεραπεία και πάνω σε τί θα θέλατε να εργαστείτε ψυχοθεραπευτικά – αίτημα θεραπείας. Ερωτήσεις για την τρέχουσα και την προηγούμενη σωματική και συναισθηματική σας υγεία είναι απαραίτητες με στόχο την απόκτηση μιας βαθύτερης κατανόησης της κατάστασής σας. Επίσης υπάρχει το ενδεχόμενο να μπορείτε να ωφεληθείτε από άλλη θεραπεία, όπως η φαρμακευτική αγωγή, το οποίο και συζητάμε μέσα στην ψυχοθεραπεία.
  • Κατά τη διάρκεια της ΓΣΘ θα γνωρίσετε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις σας σχετικά με τους λόγους που σας κινητοποίησαν να ξεκινήσετε θεραπεία. Μόλις εντοπίσετε τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσετε, θα ενθαρρυνθείτε να μοιραστείτε τις σκέψεις σας σχετικά με αυτά στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παρατήρηση του τί λέτε στον εαυτό σας για μια εμπειρία (αυτο-ομιλία), την ερμηνεία σας για την έννοια μιας κατάστασης και τις πεποιθήσεις σας για τον εαυτό σας, τους άλλους ανθρώπους και τα γεγονότα. Θα ενθαρρύνεστε να μιλήσετε για τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας και για το τί σας απασχολεί. Μην ανησυχείτε αν δυσκολευτείτε να ανοίξετε τα συναισθήματά σας, με το πέρας του χρόνου θα αισθανθείτε οικεία και θα αποκτήσετε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και οικειότητα στη ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
  • Η ΓΣΘ είναι μια προσέγγιση προσανατολισμένη στο στόχο. Καθώς περνάτε από τη θεραπευτική διαδικασία, είναι σημαντικό να κάνετε κάποιες εργασίες – δραστηριότητες στο σπίτι (π.χ. συμπλήρωση ημερολογίων), και πρακτικές (τεχνικές χαλάρωσης) που βασίζονται σε αυτά που έχετε μάθει κατά τη διάρκεια των συνεδριών της θεραπείας, με στόχο την εφαρμογή τους στην καθημερινή σας ζωή. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε τις αρνητικές σας σκέψεις και τα γνωσιακά λάθη (δηλ., το λανθασμένο τρόπο σκέψης), το οποίο και επιτυγχάνεται μέσω της εστίασης της προσοχή σας στις σωματικές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές σας αντιδράσεις σε διάφορες καταστάσεις.
  • Αμφισβήτηση αρνητικών σκέψεων. Θα ενθαρρυνθείτε να αναρωτηθείτε αν η σκέψη σας για μια κατάσταση βασίζεται στο γεγονός ή σε μια διαστρεβλωμένη αντίληψη για του τι συμβαίνει. Αυτό το βήμα μπορεί να είναι δύσκολο. Μπορεί να έχετε μακροχρόνιους τρόπους σκέψης για τη ζωή σας και τον εαυτό σας. Ωστόσο, με την εξάσκηση, οι λειτουργικοί τρόποι σκέψης και συμπεριφοράς θα γίνουν συνήθεια και δεν θα χρειάζεται τόση προσπάθεια.
Αξιοποιήστε στο έπακρο τη ΓΣΘ

Προσέγγιση της θεραπείας ως συνεργατικής και ισότιμης σχέσης (συνεργατικός εμπειρισμός):

Η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική όταν είστε ενεργός συμμετέχων και συμμετέχετε στη λήψη αποφάσεων

Βεβαιωθείτε συμφωνείτε για τα σημαντικά ζητήματα και πώς να τα αντιμετωπίσετε. Μαζί, μπορούμε να ορίσουμε τους στόχους και να αξιολογήσουμε την πρόοδο της θεραπείας με την πάροδο του χρόνου.

Παραμείνετε στη θεραπεία.

Αν έχετε έλλειψη κινήτρων, ίσως να σας είναι δελεαστικό να παραλείψετε τις συνεδρίες ψυχοθεραπείας. Αυτό μπορεί να διαταράξει την έκβαση της θεραπείας σας. Παραμείνετε στη ψυχοθεραπεία και σκεφτείτε τί θέλετε να συζητήσετε.

Δοκιμάστε νέους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων

Μέσα στη θεραπεία θα σας ζητηθεί να διαβάσετε, να κρατήσετε ένα ημερολόγιο ή να κάνετε άλλες δραστηριότητες εκτός των τακτικών συνεδριών θεραπείας. Κάνοντας αυτές τις ασκήσεις και τεχνικές στο σπίτι, αυτό θα σας βοηθήσει να εφαρμόσετε όσα έχετε μάθει στις συνεδρίες θεραπείας σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

Να είστε ανοιχτοί και ειλικρινείς.

Η επιτυχία στη θεραπεία εξαρτάται από την προθυμία σας να μοιραστείτε τις σκέψεις σας, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες σας και να είστε ανοιχτοί σε νέες ιδέες και τρόπους συμπεριφοράς. Αν δεν είστε πρόθυμοι να μιλήσετε για ορισμένα πράγματα εξαιτίας επώδυνων συναισθημάτων, αμηχανίας ή φόβων για την αντίδραση της θεραπεύτριας στην ψυχοθεραπεία, ενημερώστε με για τις επιφυλάξεις σας.

Μην περιμένετε άμεσα αποτελέσματα.

Η ψυχοθεραπεία σε συναισθηματικά θέματα μπορεί να είναι δύσκολη και να απαιτεί σκληρή δουλειά. Δεν είναι ασυνήθιστο να αισθάνεστε χειρότερα κατά τη διάρκεια του αρχικού μέρους της θεραπείας καθώς αρχίζετε να αντιμετωπίζετε παρελθούσες και τρέχουσες συγκρούσεις. Ενδέχεται να χρειαστείτε περισσότερες συνεδρίες πριν αρχίσετε να βλέπετε βελτίωση.

Εάν η θεραπεία δεν σας βοηθάει, μιλήστε μέσα στην ψυχοθεραπεία

Εάν δεν αισθάνεστε ότι επωφελείστε από τη ΓΣΘ μετά από αρκετές συνεδρίες, μιλήστε για αυτό. Μπορούμε να αποφασίσουμε να κάνουμε κάποιες αλλαγές ή να δοκιμάσουμε νέες μεθόδους ψυχοθεραπείας