Θεραπεία Αποδοχής και Δέσμευσης – ACT
Η θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης (ΘΑΔ) – Acceptance and Commitment Therapy (ACT) είναι μια προσανατολισμένη στη δράση ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που πηγάζει από τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Τα δύο κύρια συστατικά της ΘΑΔ, είναι η “αποδοχή“ και η “δέσμευση“.Τα άτομα μέσα από την ΘΑΔ μαθαίνουν να μην αποφεύγουν και να μάχονται με τα εσωτερικά τους συναισθήματα αλλά να αποδέχονται ότι αυτά τα βαθύτερα συναισθήματα είναι οι κατάλληλες απαντήσεις σε ορισμένες καταστάσεις που δεν πρέπει να τους εμποδίζουν να προχωρήσουν στη ζωή τους. Με αυτή την κατανόηση, οι θεραπευόμενοι αρχίζουν να αποδέχονται τις δυσκολίες τους και να δεσμεύονται ώστε να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές στη συμπεριφορά τους, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στη ζωή τους και πώς νιώθουν γι ‘αυτό.
Η ΘΑΔ αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980 από τον ψυχολόγο Steven C. Hayes, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα. Οι ιδέες που συγχωνεύτηκαν στην ΘΑΔ προέκυψαν από την εμπειρία του ίδιου του Hayes, ιδιαίτερα από το ιστορικό των κρίσεων πανικού, που τον έκαναν να μην μάχεται πλέον τον εαυτό του αλλά να αποδεχθεί τον εαυτό του και τις εμπειρίες του.
Όπως αναφέρει ο Hayes σε ανάρτηση του στο Psychology Today: «Ως πολιτισμός φαίνεται να είμαστε αφοσιωμένοι στην ιδέα ότι τα «αρνητικά» συναισθήματα πρέπει να διορθωθούν, να αλλάξουν ή να τα διαχειριστούμε, με αποτέλεσμα να μην τα βιώνουμε ως μέρος της ζωής μας και εν γένει ως μέρος μιας ολόκληρης ζωής. Αντιμετωπίζουμε τη ζωή μας ως προβλήματα που πρέπει να λυθούν σαν να μπορούμε να ταξινομήσουμε τις εμπειρίες μας για αυτές που μας αρέσουν και να πετάξουμε τις υπόλοιπες. Η αποδοχή, η επίγνωση και οι αξίες είναι βασικά ψυχολογικά εργαλεία που χρειάζονται για αυτή τη μετασχηματιστική αλλαγή».
Η ΘΑΔ μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία πολλών ψυχικών και σωματικών καταστάσεων, όπως:
- Αγχώδεις διαταραχές
- Κατάθλιψη
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
- Ψύχωση
- Διατροφικές διαταραχές
- Διαταραχές χρήσης ουσιών
- Χρόνιος πόνος
Τι να περιμένω στην ΘΑΔ;
Δουλεύοντας με έναν θεραπευτή, θα μάθετε να ακούτε τη δική σας αυτοομιλία ή τον τρόπο που μιλάτε στον εαυτό σας για τραυματικά γεγονότα, σχέσεις ή άλλες προκλήσεις. Στη συνέχεια, μπορείτε να αποφασίσετε εάν ένα πρόβλημα απαιτεί άμεση δράση και αλλαγή ή εάν μπορεί, ή πρέπει, να γίνει αποδεκτό για αυτό που είναι, ενώ παράλληλα μαθαίνετε να κάνετε αλλαγές συμπεριφοράς που μπορούν να τροποποιήσουν την εν λόγω κατάσταση.
Μπορεί να κοιτάξετε τι δεν λειτούργησε για εσάς στο παρελθόν και ο θεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να σταματήσετε να επαναλαμβάνετε μοτίβα σκέψης και συμπεριφορών που μπορεί να σας δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα μακροπρόθεσμα. Μόλις αντιμετωπίσετε και αποδεχτείτε τις τρέχουσες προκλήσεις, μπορείτε να δεσμευτείτε να σταματήσετε να πολεμάτε το παρελθόν και τα συναισθήματά σας, και να υιοθετήσετε μία πιο σίγουρη και αισιόδοξη συμπεριφορά, με βάση τις προσωπικές σας αξίες και στόχους.
Η ACT στοχεύει στην ανάπτυξη και επέκταση της ψυχολογικής ευελιξίας. Η ψυχολογική ευελιξία περιλαμβάνει το συναισθηματικό άνοιγμα και την ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζει τις σκέψεις και τις συμπεριφορές του σύμφωνα με τις αξίες και τους στόχους του.
Η ACT στοχεύει στην ανάπτυξη και επέκταση της ψυχολογικής ευελιξίας. Η ψυχολογική ευελιξία περιλαμβάνει το συναισθηματικό άνοιγμα και την ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζει τις σκέψεις και τις συμπεριφορές του σύμφωνα με τις αξίες και τους στόχους του.
Η ACT στοχεύει στην ανάπτυξη και επέκταση της ψυχολογικής ευελιξίας. Η ψυχολογική ευελιξία περιλαμβάνει το συναισθηματικό άνοιγμα και την ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζει τις σκέψεις και τις συμπεριφορές του σύμφωνα με τις αξίες και τους στόχους του.
Οι έξι βασικές διαδικασίες που προάγουν την ψυχολογική ευελιξία είναι:
- Αποδοχή
Η αποδοχή περιλαμβάνει την αναγνώριση και την αγκαλιά ολόκληρου του φάσματος των σκέψεων και των συναισθημάτων σας αντί να προσπαθείτε να τα αποφύγετε, να τα αρνηθείτε ή να τα αλλάξετε.
- Γνωστική Διάχυση
Η γνωστική διάχυση περιλαμβάνει την αποστασιοποίηση από τον εαυτό σας και την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αντιδράτε σε αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα. Οι τεχνικές για τη γνωστική διάχυση περιλαμβάνουν την παρατήρηση μιας σκέψης χωρίς επίκριση, καθώς και την παρατήρηση της αυτόματης απόκρισης που έχετε σε μία κατάσταση.
- Να είμαι Παρών στο Εδώ και Τώρα (Ενσυνείδητος)
Το να είσαστε παρών συνεπάγεται την προσοχή σας στην παρούσα στιγμή και την παρατήρηση των σκέψεων και των συναισθημάτων σας χωρίς να τα επικρίνετε ή να προσπαθείτε να τα αλλάξετε. Η ξεκάθαρη και άμεση εμπειρία γεγονότων μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση της αλλαγής συμπεριφοράς.
- Ο Εαυτός ως Πλαίσιο
Ο εαυτός ως πλαίσιο είναι μια ιδέα που διευρύνει την έννοια του εαυτού και της ταυτότητας. Οι άνθρωποι είναι κάτι περισσότερο από τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες τους.
- Αξίες (βαθύτερες επιθυμίες της καρδιάς)
Οι αξίες περιλαμβάνουν την επιλογή προσωπικών αξιών σε διαφορετικούς τομείς και την προσπάθεια να ζούμε σύμφωνα με αυτές τις αρχές. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με ενέργειες που οδηγούνται από την επιθυμία να αποφευχθεί η αγωνία ή να τηρηθούν οι προσδοκίες των άλλων ανθρώπων.
- Δεσμευμένη Δράση
Η δεσμευμένη δράση περιλαμβάνει τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την ενσωμάτωση αλλαγών που θα ευθυγραμμιστούν με τις αξίες σας και θα οδηγήσουν σε θετικές αλλαγές. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει καθορισμό στόχων, έκθεση σε δύσκολες σκέψεις ή εμπειρίες και ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Μέσα από την ΘΑΔ, ο θεραπευόμενος μαθαίνει ότι είναι αντιπαραγωγικό και ανώφελο να προσπαθεί να ελέγξει τα επώδυνα συναισθήματα και τις ψυχολογικές του εμπειρίες, διότι μέσα από την καταστολή αυτών οδηγείται τελικά σε μεγαλύτερη δυσφορία. Η ΘΑΔ υιοθετεί την άποψη ότι η αλλαγή του τρόπου σκέψης του ατόμου επιτυγχάνεται μέσα από τη συνειδητή συμπεριφορά, την εστίαση στις προσωπικές αξίες (πυξίδα της καρδιάς) και τη δέσμευση για δράση. Συνεπώς, η αλλαγή της συμπεριφοράς και η αποδοχή των ψυχολογικών εμπειριών από το άτομο μπορεί να οδηγήσει στην αλλαγή της συναισθηματικής του κατάστασης.